ماهیت انتقال ارادی حقوق معنوی

حقوق معنوی (فکری) به علت نقشی که در پیشرفت و توسعه صنعتی و علمی جوامع دارد، امروزه مورد توجه کشورها قرارگرفته است.حقوق مزبور در نظام حقوقی ما، سابقه هشتاد ساله در عرصه قوانین و مقررات دارد. جدید بودن این حقوق و توسعه روزافزون شاخه های آن موجب شده تا نیاز به بررسی ها و بازنگری های بیشتری در قوانین صورت گیرد تا بتواند با شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر زمان منطبق گردد. مسئله مهمی که پایان نامه حاضر به دنبال تبیین آن هست، تحلیل ماهیت حقوقی انتقال ارادی این حقوق و احکام و آثار حاکم بر آن است. آیا ماهیت حقوقی این قبیل معاملات را باید در عقود معین از قبیل بیع و هبه جستجو کرد یا بر اساس عقود نامعین تحلیل نمود؟ برای پاسخ به این سؤال توجه به دو مسئله ضروری است: یکی ماهیت و ویژگی های حقوق فکری و جایگاه آن در حقوق اموال و دیگری شرایط و ویژگی های مربوط به موضوع عقود معین. به نظر می رسد، در تحلیل فقهی و حقوقی، انتقال معوّض حق فکری دارای ماهیت حقوقی بیع بوده و انتقال غیرمعوّض آن را می توان با ماهیت حقوقی عقودی مانند هبه و وصیت منطبق دانست. البته مطابق مبنای قانون گذار انتقال معوّض این حقوق تنها در قالب عقد صلح صورت می گیرد و همچنین در مورد انتقال غیرمعوّض، قالب هبه را برای انتقال این حقوق مناسب نمی داند. بنابراین، از لحاظ تحلیلی، انتقال معوّض حقوق فکری بر حسب مورد تابع قواعد، مقررات و آثار عقد بیع و صلح است و انتقال غیرمعوّض حقوق فکری بر حسب مورد، مشمول احکام و آثار عقد هبه و وصیت است.